Göz səviyyəsi

Mən Kaliforniya ştatının Lonq-Biç şəhərindəki Dövlət Universitetində müəllim kimi dərs dediyim müddətdə eyni semestrdə iki dərsimi alan bir qız tələbə diqqətimi çəkməyə başladı. Bu gənc xanımın aşağıdakı xüsusiyyətlərini müşahidə etdim: Əvvəla, çox gözəl qız idi; Gözlərim qeyri-ixtiyari ona tərəf gedirdi. İkincisi, çox yaxşı tələbə idi; O, bütün imtahanlarda və tapşırıqlarda ən yüksək qiymətləri alırdı. Həm də xanım kimi çox ləyaqətli xasiyyəti var idi. Tələbə qızımın nişanlısı ilə bir şöbə piknikində tanış oldum və etiraf edim ki, ağlıma gələn ilk şey “armudun yaxşısını ayılar yeyir” oldu. Yuxarıda xüsusiyyətlərini qeyd etdiyim o gözəl qızın məni tanış etdiyi kişi iyirmi yeddi-iyirmi səkkiz yaşlarında, bir az keçəl, iri, eybəcər və qısa boylu bir adam idi. Düşündüm ki, tələbəm bu adamı pulu üçün seçib. Sonradan öyrəndim ki, bu gəncin maddi vəziyyəti heç də ürəkaçıcı deyil. O, başqa universitetin psixoloji konsultasiya şöbəsində doktorant kimi təhsilini davam etdirir və gələcəkdə akademik karyera qurmaq, professor olmaq istəyir.

Görəsən mənim gözəl tələbəm bu adamda nə tapmışdı? Bir həftə sonra dərsdən sonra dəhlizdə tələbəmin yanına gəldim və onunla aramızda belə bir söhbət oldu:

-Salli, nişanlınla necə tanış olmusan?

— Biz kilsə fəaliyyəti üçün eyni komitədə işləyirdik. O zaman onunla tanış oldum.

-Sizi heyran edən nə oldu? Hansı xüsusiyyətləri bəyəndiniz?

Amerikalı olaraq Salli heç vaxt bu sualı gözləmirdi. Amerika mədəniyyətində belə suallar nadir hallarda verilir, çünki onlar şəxsi həyatına müdaxilə hesab olunur. Təəccübü səngiyəndə çox səmimi, gözlərində təbəssümlə dedi:

-O, gözəl insandır; o mənim qəhrəmanımdır! «Mən ondan çox şey öyrəndim» dedi. O an hiss etdiyim ilk şey qısqanclıq oldu. Hiss etdim və anladım ki, gözəl qadının öz kişisinə “Sən mənim qəhrəmanımsan” hissi ilə baxması kişiyə verilən ən böyük hədiyyədir. Bilirdim ki, həyatımda heç vaxt bu hədiyyəni almamışam və o insana paxıllıq edirdim.

-Necə yəni? — mən dedim.

-Frank uşaq evində böyüyüb. O, yetimliyin nə demək olduğunu bildiyi üçün universitet tələbəsi olanda uşaq evindən iki uşağa böyük qardaşlıq etmək qərarına gəlib. Onlara həftədə on saat ayırır. Onlarla görüşür, oynayır, kitab oxuyur, muzeyə aparır. Onların yaxşı inkişaf etməsi üçün əlindən gələni edir. Onlardan biri əməliyyat olunub və xəstəxanadadır və Frank indi axşamlar xəstəxanada qalır və gecələr ona baxır.

Sanki üzümə şillə vurulmuşdu. Mən utandım. Özümə hirsləndim. Mən guya təhsilin ən yüksək pilləsinə qalxmış adam idim və hələ də kimisə zahiri görkəminə görə mühakimə edib ona “ayı” kimi baxırdım. İçimdəki kirdən utanırdım. Bir müddət sonra Sallinin böyüdüyü ailə mühiti ilə maraqlanmağa başladım. Mən belə mülahizə yürütdüm: O adama baxanda niyə “ayılar ən yaxşı armudları yeyir” deyə düşündüm? Çünki mən böyüdüyüm mühitdə bu bənzətməni tez-tez eşidib böyümüşəm. Mən böyüdüyüm mühit mənə necə təsir etmişdisə, Salliyə də öz mühiti belə tərbiyə vermişdi.

Bir neçə həftə sonra mən Sallidən ailəsinin harada yaşadığını soruşdum. Onlar Los-Ancelesdən üç yüz əlli kilometr şimalda bir şəhərdə yaşayırdılar. Ailəsi ilə tanış olmaq istədim və bunun mümkün olub-olmadığını soruşdum.

-İcazə verin onlardan soruşum, əminəm ki, sizinlə görüşmək istəyəcəklər.- dedi və iki gündən sonra Ailəmlə danışdım, sizinlə görüşməkdən şad olacaqlarını dedilər -dedi.

Dörd-beş həftə sonra San-Fransiskoya gedirdim, Sallinin ailəsinin yaşadığı şəhər mənim yolumun üstündə idi, onların yanında dayanıb onlarla görüşəndən sonra yoluma davam edə bilərdim. Mən Salliyə bu planı deyəndə o dedi:

-Mən də o gün ailəmin yanına gedəcəkdim. İstəsəniz birlikdə gedə bilərik. Ailəsinə xəbər verdi. Bizə xəbər göndərdilər ki, səhər yeməyinə gəlin.

Səhər saat altıda Long Beachdən yola düşdük və onun yarısı Sallinin böyük qardaşı Brianın evinə gəldik. Sallinin atası Corc bizim orada görüşməyimizi uyğun görmüşdü. Onlar çox mehriban ailə idi. Brianın dörd övladı var idi, ən kiçiyi təxminən dörd yaşında idi.

Ziyarət etdiyim bu mehriban, isti ailədə həqiqətən də iki hadisə diqqətimi çəkdi. Birincisi o idi ki, Sallinin atası Corc nəvələri ilə söhbət edərkən onlarla göz səviyyəsinə enirdi. Bunu o qədər təbii edirdi ki, bunun diqqətdən kənarda qalan bir davranış olduğu açıq-aydın görünürdü. Mən Sallidən soruşdum ki, atası həmişə nəvələri ilə belə danışır? «Bəli” cavabını alanda ondan uşaq olanda atası ilə göz səviyyəsində danışıb-danışmadığını soruşdum.

-Bəli, biz belə öyrəşmişik. Qardaşım Brain uşaqları ilə belə danışır. Mən də öz övladlarımla belə danışacam. «Biz belə öyrəşmişik» dedi. Tüklərim biz-biz durdu.

Mən universitet professoru idim və insan psixologiyası mənim ixtisasım idi, amma üç övladımdan heç biri ilə göz səviyyəsində danışdığımı xatırlamırdım. Özümə qəzəbləndim; Sonra özümə hirslənməyi dayandırdım, məni böyüdənlərə hirsləndim. Sonra onlara hirslənməyi dayandırdım və bütün nəsilləri yetişdirən mühitə qəzəbləndim.

Sonradan hirslənməyin mənasız olduğunu anlayıb, oradakı öyrənmə fürsətindən yararlanmağa qərar verdim. Nəvələrinin qarşısında diz çökən baba Corca dedim:

-Cənab, siz uşaqlarla göz səviyyəsinə danışırsınız!

-Əlbəttə, onlar balaca insanlardır!- dedi və təəccüblə mənə gülümsədi. Onun elə bir baxışı vardı ki, elə bil deyirdi ki, bu, çox təbii bir şeydir, hamı bunu edir. Sən bunu etmirsən?

Bu baxışa cavab olaraq etdiyim tək şey cəld gülümsəmək oldu.

Bu mehriban, isti ailədə diqqətimi çəkən ikinci şey Sallinin böyük qardaşı Brianın davranışı oldu. Brain Sakit okean ölkələri ilə ticarət edən çox varlı bir adam idi. Ailənin var-dövləti evlərinin, hovuzlarının, təsərrüfatlarının böyüklüyündən və sahib olduqları avtomobillərin növündən aydın görünürdü. Səhər yeməyindən sonra saat on bir radələrində telefon zəng çaldı və Brain bir müddət telefonla danışdı. Ofisdən zəng edirdilər, koreyalı bir iş adamı Los-Ancelesdə idi və onunla görüşmək üçün saat ikidə helikopterlə gəlmək istəyirdi. Başqa görüşünün olduğunu deyərək təklifi rədd edən Brain bizə belə izahat verdi:

-Mənim dörd uşağım var və hər həftə onlardan biri ilə dörd saat tək qalıram. Bu gün dörd yaşlı qızım Məryəmlə görüşüm var. Uşaqlar çox tez böyüyürlər, diqqət etməsəniz, bir də görəcəksiniz böyüyüblər və siz onlarla olmaq fürsətini qaçırtmısınız.

Brainın həyata baxışı haqqında heç nə soruşmadım, amma davranışından onun nəyə üstünlük verdiyi aydın idi. Brain üçün övladları, şübhəsiz ki, işi qədər vacib idi. Brainın həyatında heç bir peşmançılıq və ya səhv olmayacaq. Sallidən soruşdum:

-Atan da uşaqlıqda səninlə görüşərdi?

-Bəli, dedi, “o, tək mənimlə deyil, hər övladı ilə tək-tək vaxt keçirərdi. Və əlavə etdi:

-Bizim gördüyümüz belədir, belə bilirik. Uşağımın atası da belə edəcək! Gülümsəyərək «Sən hardan bilirsən?» soruşdum. «Biz Frank ilə danışdıq» deyə cavab verdi. Özümü yenidən xəstə kimi hiss etdim. Hələ doğuşdan əvvəl uşağın inkişaf mühiti haqqında şüur ​​formalaşmışdı.

Öz övladlarıma yazığım gəldi. Evlənməmişdən əvvəl şüurumu, ağlımın mürəkkəbliyini, evləndiyim qıza verdiyim işgəncələri, daha da ağrılı, öz övladlarıma laqeyidliyimi düşündüm. Bir az da fikirləşəndə ​​anladım ki, mən də əziyyət çəkirəm və bu dəfə öz uşaqlığıma yazığım gəldi. Sonra atamın, anamın uşaqlığına yazığım gəldi. Və son dayanacaq kimi ölkəmin bütün uşaqlarına yazığım gəldi.

Bir daha heç kimə əsəbiləşə bilməyəcəyimi anlayanda bundan sonra nə edə biləcəyimi düşünməyə qərar verdim. Budur, əziz oxucum, Yazdığım kitablar, verdiyim seminarlar, hazırladığım televiziya proqramları, ‘Mən nə edə bilərəm? ‘ sualına cavablarımın elementləri bunlardır. Sallinin böyüdüyü mühiti görən və anlayan biri kimi indi onun davranışını daha yaxşı anlaya bilirəm. Salli böyüdüyü ailədə mövcudluğun bütün beş ölçüsünü tam şəkildə yaşaya bildi. Uşağın səviyyəsinə enib onunla göz-gözə danışdığınız zaman uşaq “sən varsan, təbiisən, dəyərlisən, güclüsən və sevilməyə layiqsən” mesajını alır və uşağın HƏYATI qidalanır.

Uşağı ilə görüşünə sadiq qalan ata, “Səninlə vaxt keçirmək istəyirəm, sənin üçün darıxıram” kimi güclü mesaj verir. Uşaq bu mesajı zehni olaraq deyil, intuitiv şəkildə qəbul edir və aldığı bu intuitiv mesajlar sayəsində uşağın xəmiri “Mən sevgiyə layiq biriyəm!” kimi yoğrulur. Valideynlərin övladlarına verə biləcəyi ən böyük miras, qidalanan və varlığın beş ölçüsünə inanan güclü HƏYATdır.